Vandaag, op 20 mei 2020 is het World Bee Day!
Een dag die wereldwijd is uitgeroepen door de Verenigde Naties om aandacht te vragen voor het belang van de bijen. De maand mei is een bijzondere maand voor de honingbijen. De kolonie is dan zeer actief, produceert volop voorjaarshoning en gaat vaak zwermen. Ook in mei zijn vele wilde bijensoorten actief. Niet alleen de Stichting Bijenvrienden en de Bijenstichting, maar ook wij bij Verdeliet roepen iedereen op om op deze dag eens stil te staan bij de bijen in onze leefomgeving.
Bijen & Verdeliet: het begin.
Het is alweer 6 jaar geleden dat het initiatief bedacht is om een bijenvolk deel uit te laten maken bij Verdeliet. Een uitstekend idee! Natuur, duurzaamheid, doen & beleven zijn (kern)woorden waar het bij Verdeliet om draait. Een bijenvolk was dan ook een logisch gevolg. Graag vertelt Geert Steenbergen, coördinator van de Bijengroep meer over de bijen bij Verdeliet. Hoe deze bij ons zijn gekomen en hoe de bijen zich de afgelopen 6 jaar bij Verdeliet ontwikkeld hebben.
Het begon allemaal in 2014 met één volk, die Verdeliet van imker Albert Koot heeft gekregen en vanaf dat moment was het voor Verdeliet pionieren. Want hoe zou een bijenvolk zich gedragen midden in de woonwijk de Valuwe? De eerste stap die wij bij Verdeliet gezet hebben is de hulp van een ervaren imker uit Sint Anthonis erbij halen. Die imker heeft met behulp van een wiggelroede de juiste locatie bepaald waar het bijenvolk het beste kon staan. Dit is een belangrijk proces, want aardstralen en waterloop schijnen invloed te hebben op het gedrag van bijen.
‘In die tijd was ik net vrijwilliger bij Verdeliet geworden, doordat ik destijds tijd over had en de natuur in de ruimste zin van het woord mij altijd had getrokken’, aldus Geert over het begin van de bijen bij Verdeliet. ‘Om meer over imkeren te leren, ging ik dan ook op een imker cursus in Nijmegen en leerde ik veel van Albert, die al jaren imkert.’
Dat ene volk, dat Verdeliet van imker Albert Koot heeft gekregen bleek een succes. Niet alleen natuur, duurzaamheid, doen, beleven, maar ook bijen ging met en bij Verdeliet samen. Door dit succes van het eerste bijenvolk, werden er plannen gesmeed om een bijenstal te bouwen waar meerdere volken zich een ‘bezige bij’ konden voelen. ‘Dat zal in 2016 geweest zijn, als ik me niet vergis’, vervolgt Geert. ‘Verdeliet is rijk aan vrijwilligers, met allerlei vaardigen. En zo stond er, vooral met dank aan Dirk Krul en een aantal vrijwillige medewerkers al snel een prachtige bijenstal. Die uiteindelijk ook rondom werd voorzien met educatief materiaal.’
Bijen & Verdeliet: de afgelopen jaren.
Vele jaren heeft Verdeliet al plezier van de bijen en de bijen hebben plezier van Verdeliet! Er zijn volop bloeiende bloemen te vinden voor de bijen in de belevingstuin, maar ook in de moestuin. En Verdeliet profiteert weer van de bijen in onze belevingstuin en in de moestuin. Precies zoals de natuur eigenlijk in elkaar zit en waar voor beide meer dan genoeg ruimte voor is. De uitdaging die bij Verdeliet (ook) wel blijft is het hardnekkige onkruid in de bijentuin voor de stal.
De afgelopen jaren kwamen bij de Bijengroep van Verdeliet mensen erbij en gingen er ook mensen weg. Eigenlijk precies zoals het ook gaat in een bijenvolk. Een aantal van de mensen uit de Bijengroep van Verdeliet volgden een bijencursus. Zij volgden deze cursussen bij verschillende imkers, die via de NBV - Nederlandse BijenhoudersVereniging - de cursus aanbieden.
Vorig jaar werd de cursus bij Verdeliet verzorgd en ondanks dat deze een succes werd (maar liefst 4 mensen die deze cursus volgden zijn geslaagd voor hun imker examen) kan helaas de cursus bij ons op de locatie geen vervolg krijgen. Vanwege de Corona tijd waarin we nu leven en om financiële redenen (Verdeliet blijft een vereniging met een gebudgetteerde portemonnee waarbij per jaar keuzes gemaakt moeten worden. Helaas!). In totaal heeft Verdeliet 6 imkers en de jongste imker bij ons is 16 jaar oud.
Het bijenvolk bij Verdeliet is uitgegroeid naar 6 bijenkasten. ‘We kunnen nu al met trots terugkijken op de 1e voorjaar honingoogst!’, aldus een trotste Geert. ‘We hebben maar liefst 50kg kunnen oogsten. En wellicht kunnen we dit jaar, als dit weer dat we nu al een aantal weken hebben zo aanhoudt maar liefst 3 keer honing slingeren.’ Honing wordt ongeveer 2 keer per jaar geslingerd.
Bijen & Verdeliet: educatie.
‘Het oogsten van de honing is niet onze eerste prioriteit’, vervolgt Geert. ‘Educatie en het samen beleven van deze fascinerende insectenwereld is het belangrijkste doel. Het blijft steeds weer een grote uitdaging om de natuur te begrijpen, maar vaak is deze ons te slim af en hebben wij helaas een paar keer moeten toezien dat we een zwerm hadden. Wat gezien de ligging van Verdeliet in de Cuijkse wijk de Valuwe, niet gewenst is zo midden in een woonwijk.’
Het gevolg hiervan is dat niet alleen de zwerm bijen niet meer bij Verdeliet hun “thuis” heeft, maar het kost je ook veel bijen die dan met de koningin de kast verlaten. Het bijzondere hieraan is dan wel weer, dat het volk dan zelf weer een nieuwe koningin kan aanmaken. Mits er op dat moment maar eitjes of larven aanwezig zijn.
Wij, als bijengroep, staan graag klaar om geïnteresseerden bij te praten over het imkeren. Tijdens de jaarlijkse Open Dag van Verdeliet staan wij er ook altijd met een stand. ‘Het zijn rare tijden, maar ooit wordt alles weer normaal en staan wij ook graag weer klaar voor vragen.’, aldus Geert over de huidige stand van “bijenzaken” bij Verdeliet. ‘Voor vragen. Voor mogelijkheden met betrekking tot onderwijs bij Verdeliet voor de scholen in de omgeving. Of als je een keertje mee wilt imkeren, dan is er vast wel een pak bij Verdeliet over voor jou.’
Bijen & Verdeliet: stukje bijenles.
Honingbijen leven als een volk. Alleen als individu kunnen ze niet overleven. Daarom wordt een bijenvolk ook wel een organisme als geheel genoemd. Het volk bestaat uit 1 koningin, de darren (mannetjes) en de werksters (vrouwtjes).
Een bijenvolk breidt zich in het vroege voorjaar uit van ongeveer 20.000 bijen naar ongeveer 50.000 bijen in de zomer. De koningin legt in het late voorjaar tot wel 1.500 eitjes per dag en het volk vernieuwt zich dan elke 6 weken. Dit omdat de bijen in de lente en de zomer maar ongeveer 6 weken leven. Dit is vanwege het hectische leventje dat zij leiden: van nectar en stuifmeel halen en het onderhouden van het volk.
De darren, die ongeveer 10% van het volk uitmaken, worden in augustus de kas uitgewerkt met de zogeheten darrenslacht. Dit gebeurd door de werksters. De darren zijn dan niet meer nodig, want de bevruchtingstijd is dan al geweest.
Langzaam bereidt het volk zich voor op de winter en neemt de aantallen bijen weer af naar ongeveer 20.000 bijen, die de koningin weer de winter moeten doorhelpen. Deze bijen leven dan ook langer dan 6 weken, de zogenaamde winterbijen. Wat de cirkel weer rond maakt.
De bijenkast bestaat uit verschillende onderdelen: de broedkamer, broedramen, honingramen en het moerrooster.
De broedkamer, oftewel de hoge kast, bestaat uit broedramen. Op deze broedramen wordt het broed opgemaakt waar de cyclus van het eitje, de larve, de pop en het imago verloopt. De honingkast, oftewel de lage kast, bestaat uit honingramen. In deze kast wordt de honing opgeslagen. Tussen de broedkamer en de honingkamer zit een moerrooster. Een moerrooster zorgt ervoor dat het voorkomt dat de koningin naar de honingkamer gaat waar zij de eitjes gat leggen. Zodat het mogelijk is om de honing te slingeren. Wanneer hier eitjes in zitten, is het niet mogelijk om te honing te slingeren.